"ตามเกาะต่างๆ มีพืชพรรณอยู่มาก แต่ยังไม่มีผู้สนใจเท่าไร จึงน่าจะมีการสำรวจพืชพรรณตามเกาะด้วย"

          พระกระแสรับสั่งของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี องค์ประธานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เมื่อวันที่ 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2536  ถือได้ว่าเป็นการจุดประกายของการดำเนินงานด้านการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชตามเกาะต่างๆ อย่างเป็นรูปธรรม โดยกองทัพเรือซึ่งมีความพร้อมทั้งหน่วยงานและพื้นที่ ได้เข้าร่วมสนองพระราชดำริในงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ และใช้พื้นที่เกาะแสมสารและเกาะข้างเคียง อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี เป็นพื้นที่ดำเนินโครงการฯ เริ่มดำเนินการเมื่อเดือนพฤษภาคม พ.ศ.2541 เป็นต้นมา โดยมีคณะปฏิบัติงานวิทยากร อพ.สธ. ซึ่งประกอบด้วยนักวิชาการหลากหลายสถาบันร่วมปฏิบัติงานด้านวิชาการนอกจากนั้น สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้พระราชทานพระราชดำริ เมื่อวันที่ 22 เมษายน พ.ศ. 2541 เกี่ยวกับการดำเนินงานโครงการที่เกาะแสมสาร ความว่า

"ให้ศึกษาตั้งแต่ยอดเขาจนถึงใต้ทะเล"

"ให้มีการรวบรวมพันธุ์ไม้นานาชนิด ทั้งพืชบนดินและพืชน้ำ โดยเน้นระบบนิเวศแบบภาพรวมทั้งระบบ ซึ่งรวมถึงสัตว์ต่างๆ ด้วย นอกจากนี้ได้รวมเอาเกาะเล็กๆ รอบเกาะแสมสารเข้าในโครงการในลักษณะผสมผสาน เนื่องจากอยู่ใกล้กันและมีความคล้ายคลึงกันในหลายๆ ด้าน ให้ทำการสำรวจทั้งด้านภูมิศาสตร์ ธรณีวิทยา อุตุนิยมวิทยา แร่ธาตุ ฯลฯ ไปพร้อมๆ กัน"

          ดังนั้น การปฏิบัติงานด้านการสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพและกายภาพของโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ กองทัพเรือ จึงได้มีการปฏิบัติงานทางด้านวิชาการหลายสาขา ตั้งแต่ด้านธรณีวิทยา พืช สัตว์ จุลชีวัน สิ่งมีชีวิตใต้ทะเล รวมถึงด้านสมุทรศาสตร์ และอุตุนิยมวิทยา รวมแล้วมากกว่า 20 สาขา

          โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากกพระราชดำริ กองทัพเรือ ได้กำหนดแผนงานในการสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพและกายภาพตามเกาะต่างๆ เป็นประจำทุกปี ประกอบด้วยการสำรวจเกาะในพื้นที่หมู่เกาะแสมสาร ทุก 2 เดือนต่อครั้ง และการสำรวจเกาะในภูมิภาคอื่นในฝั่งอ่าวไทยและทะเลอันดามัน ปีละ 2 ครั้ง